Borelioza

Borelioza (krętkowica kleszczowa, choroba z Lyme) jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterię Borrelia burgdorferi. Istnieje wiele gatunków Borrelia rozpo­wszechnionych na całym świecie mogących wywoływać boreliozę. W Europie najważniejsze gatunki mogące wywołać zakażenie to: Borrelia burgdorferi (sensu stricto), Borrelia afzelii i Borrelia garinii.

Jak można zarazić się boreliozą?

Kleszcz (Ixodes ricinus) pasożytuje na zwierzętach dziko żyjących w lesie: gryzoniach, jeleniach, dzikach i innych ssakach oraz ptakach. Zwierzęta te są rezerwuarem Borrelia burgdorferii. Kleszcz, żywiąc się ich krwią, zakaża się bakterią. Wówczas sam staje się źródłem zakażenia. Przebywając w miejscach występowania kleszczy, głównie w lasach, człowiek staje się potencjal­nym żywicielem kleszcza. Do zakażenia dochodzi w kon­sekwencji przeniesienia bakterii na człowieka przez zakażonego kleszcza. Odsetek kleszczy zakażonych w Europie zależy od regionu i waha się od 3 do 34%. Poza krętkami Borrelia kleszcze mogą przenosić również inne choroby, m.in. wirusa odkleszczowego zapalenia mózgu.

Czasami początek choroby przebiega bezobjawowo. Bakteria może wejść w stan utajenia, wówczas mimo istnienia zakażenia nie obserwuje się żadnych objawów klinicznych. Stan taki może w każdej chwili przejść w aktywną postać choroby.

Objawy wczesnej fazy boreliozy

• ogólne: złe samopoczucie, objawy grypopodobne, zmęczenie, bóle mięśniowo-stawowe, gorączka
• skórne: charakterystyczna zmiana skórna rozprzestrze­niająca się koncentrycznie wokół miejsca ugryzienia kleszcza, tzw. „rumień wędrujący'.' Pojawia się zwykle kilka dni po ukłuciu kleszcza. Utrzymuje się od kilku dni do kilku miesięcy
• neurologiczne: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, bóle głowy, sztywność karku, porażenia nerwów (najczęściej twarzy), bóle korzeniowe (tzw. „korzonki"), zaburzenia czucia, zapalenie mózgu
• stawowe: obrzęki i bóle stawów (zwykle zajęte są duże stawy: kolana, barki, łokcie)
• sercowe: zaburzenia rytmu serca, kardiomiopatia

Objawy przewlekłej boreliozy

• stawowo-mięśniowe: bóle stawów, ścięgien i mięśni, nawracające zapalenia stawów
• neurologiczne: niedowłady, postępujące zapalenie mózgu, zaburzenia czucia, koncentracji, pamięci, nastroju, drażliwość, zmiany osobowości
• skórne: zmiany zanikowe skóry (tzw. acrodermatitis chronica atrophicans) - ścieńczenie naskórka z widocz­nymi naczyniami krwionośnymi

Diagnostyka boreliozy

Rokowanie

Po zastosowaniu odpowiedniego leczenia najczęściej dochodzi do całkowitego wyzdrowienia. W nielicznych przypadkach choroba staje się przewlekła i objawy mogą utrzymywać się przez dłuższy czas.

Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych należy przeprowadzić badanie przeciwciał klasy IgG/IgM dwuetapowo: najpierw test immunoenzymatyczny (ELISA), a następnie test Western Biot.

Negatywny (< 16 RU/ml):

Nie wykryto przeciwciał. Czasami w początkowej fazie zakażenia przeciwciała jeszcze nie są wytworzone (tzw. okno serologiczne). Badanie można powtórzyć po ok. 4 tygodniach.

Wątpliwy/graniczny (16-22 RU/ml):

Śladowa ilość przeciwciał. Badanie należy potwierdzić testem Western Biot.

Pozytywny (> 22 RU/ml):

Wykryto przeciwciała. Czasami w teście ELISA może wystąpić reakcja pozytywna przeciwciał skierowanych przeciwko bakteriom z rodziny krętków, a nie gatunkowi Borrelia (tzw. reakcja krzyżowa), dlatego pozytywne wyniki testów ELISA należy zawsze potwierdzać testami Western Biot, które są dokładniejsze.

Pozytywny wynik testu Western Biot nie oznacza choroby!

Boreliozę może rozpoznać lekarz po uwzględnieniu występowania objawów oraz pozytywnych wyników testów Western Biot.